Η Μάχη του Πέτσοβου: Μια Ξεχασμένη Νίκη στα Ορεινά Περάσματα των Πρεσπών

📍 Άγιος Γερμανός, Πρέσπες

«Μέσα σε ομίχλη και βροχή, με το δάσος να μουγκρίζει απ’ τα κανόνια, προχωρήσαμε. Ο εχθρός πολεμούσε σαν παγιδευμένο θηρίο. Μα στο τέλος, το Πέτσοβο ήταν δικό μας...»

νώνυμος στρατιώτης της ΙΙΙ Μεραρχίας, Ιούλιος 1913

🔹 Η μάχη και το φόντο της Ιστορίας

Ήταν καλοκαίρι του 1913, αλλά στο Πέτσοβο – το σημερινό Άγιο Γερμανό – το κλίμα θύμιζε καταιγίδα. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του και οι στρατοί που άλλοτε συμμάχησαν για να απελευθερώσουν τα Βαλκάνια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, είχαν στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου.

Η Βουλγαρία, απογοητευμένη από τη μοιρασιά των εδαφών της Μακεδονίας, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στις ελληνικές και σερβικές δυνάμεις, πυροδοτώντας έναν δεύτερο, πιο σύντομο αλλά φονικό πόλεμο. Μέσα σε αυτή την αναταραχή, η Μάχη του Πέτσοβου ξεπήδησε σαν μια ξεχασμένη σπίθα, η οποία όμως έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην εδραίωση της ελληνικής κυριαρχίας στην δυτική Μακεδονία.

🔹 Οι δυνάμεις που συγκρούστηκαν

Η ΙΙΙ Μεραρχία Πεζικού, με επικεφαλής τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Καλλάρη, είχε ως αποστολή να προελάσει από τη Φλώρινα προς τα βόρεια και να εξασφαλίσει την περιοχή των Πρεσπών. Οι Βούλγαροι είχαν καταλάβει το Πέτσοβο από τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο και το κρατούσαν ως προωθημένο φυλάκιο ελέγχου.

Το τοπίο – απότομες πλαγιές, στενά μονοπάτια, παγερά δάση – ευνοούσε την άμυνα. Αλλά η επιμονή των Ελλήνων, σε συνδυασμό με την ανάγκη για γρήγορη προέλαση προς την κορυφογραμμή του Μάλι Μάδι, έκανε τη μάχη αναπόφευκτη.

🔹 Η μάχη: Δύο μέρες κόλαση

Η επίθεση ξεκίνησε στις 6 Ιουλίου 1913. Οι ελληνικές δυνάμεις κινούνταν σε δύσβατο έδαφος, με περιορισμένη ορατότητα και συνεχή εχθρικά πυρά.

«Ο στρατός πολεμούσε σχεδόν σώμα με σώμα. Οι καπνοί, η λάσπη και οι κραυγές γέμιζαν τον αέρα. Το Πέτσοβο δεν έπεφτε εύκολα», θυμάται σε επιστολή του ο δεκανέας Δ. Μ.

Η επίθεση συνεχίστηκε όλη την ημέρα και τη νύχτα. Με το πρώτο φως της 7ης Ιουλίου, και μετά από καίρια πλευρική κίνηση του 7ου Συντάγματος Πεζικού, οι ελληνικές δυνάμεις διείσδυσαν στο χωριό. Οι Βούλγαροι υποχώρησαν, αφήνοντας πίσω νεκρούς, τραυματίες και πολεμοφόδια.

🔹 Στρατηγικά και πολιτικά αποτελέσματα

Η κατάληψη του Πέτσοβου άνοιξε το δρόμο για την κατάληψη της Νιβίτσας, του Λαιμού και του Μικρολίμνης, εξασφαλίζοντας την περιοχή των Πρεσπών. Στο διπλωματικό επίπεδο, έθεσε ισχυρό επιχείρημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που ακολούθησαν τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (Αύγουστος 1913), κατοχυρώνοντας την περιοχή στο ελληνικό κράτος.

🔹 Το Πέτσοβο σήμερα: Σιωπηλός φύλακας της Ιστορίας

Σήμερα, ο Άγιος Γερμανός είναι ένα ήσυχο χωριό στις πλαγιές του Βαρνούντα, με πέτρινα σπίτια και θέα στη Μεγάλη Πρέσπα. Ελάχιστα θυμίζουν τη φλόγα της μάχης του 1913. Όμως, κάθε 7η Ιουλίου, κάποιοι θυμούνται. Τοπικοί σύλλογοι, ιστορικοί ερευνητές και απόγονοι των πολεμιστών ανάβουν ένα κερί για τους άνδρες που πέρασαν από εδώ για να γράψουν μια μικρή αλλά λαμπρή σελίδα στην ελληνική ιστορία.

«Δεν πολεμήσαμε για τη δόξα. Πολεμήσαμε γιατί το χώμα αυτό έπρεπε να ελευθερωθεί», γράφει ένας στρατιώτης στην αναφορά του.

🔹 Σημείωση της Σύνταξης:

Η Μάχη του Πέτσοβου μάς θυμίζει πως η Ιστορία δεν γράφεται μόνο στις μεγάλες πρωτεύουσες, αλλά και στα μικρά, άγνωστα χωριά. Είναι χρέος μας να μην ξεχάσουμε — και να διδάσκουμε την ιστορική αλήθεια με σεβασμό, ακρίβεια και ευγνωμοσύνη.