Αθήνα, Ιούλιος 2025 – Τριάντα έξι χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Γιάννη Τσαρούχη, του ζωγράφου που τόλμησε να αναδείξει τον ελληνικό ανδρισμό, τη λαϊκή μας αισθητική και την καθημερινότητα, μέσα από ένα φίλτρο προσωπικής ελευθερίας, νεοκλασικού αισθησιασμού και πνευματικής εμβάθυνσης. Έφυγε στις 20 Ιουλίου 1989, αλλά η παρουσία του είναι καθημερινή – στους τοίχους μουσείων, στις σελίδες βιβλίων, στις σκέψεις όσων ακόμα αποζητούν το "ωραίο" χωρίς προσποίηση.
🧑🎨 Ο άνθρωπος πίσω από το μύθο
Γεννημένος στον Πειραιά το 1910, μαθητής του Παρθένη και του Κόντογλου, ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν από νωρίς προορισμένος να συνδυάσει την παράδοση με τον μοντερνισμό. Επηρεασμένος από το βυζαντινό ιδίωμα αλλά και από τα ταξίδια του στο Παρίσι και την Ιταλία, ανέπτυξε ένα εικαστικό ιδίωμα που απέρριπτε τον μιμητισμό και εναγκαλιζόταν την ελληνικότητα ως βιωμένη εμπειρία, όχι ως φολκλόρ.
Η τέχνη του –γεμάτη στρατιώτες, ναύτες, καφενεία, θερινά σινεμά, φώτα που αλλάζουν την ψυχολογία του χώρου– δεν ήταν απλώς ωραιοποιημένη καθημερινότητα. Ήταν πράξη αντίστασης σε μια κοινωνία που αρνιόταν το ερωτικό, το διαφορετικό, το προσωπικό.
🏳️🌈 Ένας πρωτοπόρος της queer ματιάς
Σε μια Ελλάδα του '50 και του '60, που δεν ήξερε ακόμα πώς να μιλήσει για το φύλο και την επιθυμία, ο Τσαρούχης μιλούσε ήδη με χρώματα και βλέμματα. Οι ανδρικές μορφές του –πότε μελαγχολικές, πότε περήφανες– φώναζαν μια σιωπηλή ελευθερία. Ήταν ένας από τους πρώτους Έλληνες καλλιτέχνες που τολμούσαν να εκθέσουν τον ανδρικό ερωτισμό χωρίς πρόφαση. Κι αν αυτό σκανδάλιζε, άλλο τόσο ενέπνεε.
Σήμερα, έργα του φιλοξενούνται σε διεθνείς εκθέσεις για την LGBTQ+ τέχνη, αναδεικνύοντας το πόσο μπροστά από την εποχή του υπήρξε.
🎭 Ο πολυσχιδής δημιουργός
Ο Τσαρούχης δεν ήταν μόνο ζωγράφος. Υπήρξε σκηνογράφος, θεατρικός εικαστικός, δοκιμιογράφος, στοχαστής. Έγραψε κείμενα για το θέατρο, συνεργάστηκε με τον Κουν, με τον Κατράκη, με την Κατίνα Παξινού. Και ναι, εμφανίστηκε και σε ταινίες, όχι για να υποδυθεί, αλλά για να υπάρξει: ως πρόσωπο της ίδιας του της εποχής.
Το 1982, ίδρυσε το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη στην οικία του στο Μαρούσι – έναν χώρο που παραμένει ζωντανός θύλακας τέχνης και παιδείας, με εκθέσεις, ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.
🕯️ Το ίχνος του σήμερα
Τριάντα έξι χρόνια μετά, η απουσία του είναι μόνο φυσική. Η σκέψη του, τα χρώματά του, οι θέσεις του για την τέχνη, την πίστη, τη σεξουαλικότητα, συνεχίζουν να συζητούνται με φρέσκια επικαιρότητα. Οι νεότεροι ανακαλύπτουν στα έργα του την πρώτη ελληνική ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό. Οι παλαιότεροι, την ομορφιά μιας χώρας που δεν ντρεπόταν να δει τον εαυτό της στον καθρέφτη.
🖼️ Μια έκθεση στη μνήμη του
Το Ίδρυμα Τσαρούχη φιλοξενεί φέτος την επετειακή έκθεση «Οι σκιές των σωμάτων: 36 χρόνια μετά», με σπάνια έργα και προσωπικά αντικείμενα του καλλιτέχνη. Το βλέμμα του παραμένει αυστηρό και ταυτόχρονα τρυφερό. Όπως και ο ίδιος.
📍 Η τέχνη δεν είναι επίδειξη, αλλά αλήθεια που αποκαλύπτεται – έλεγε ο Τσαρούχης. Και αυτό ακριβώς μας λείπει πιο πολύ: η αλήθεια του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου