💳 Το μέλλον χωρίς χαρτονομίσματα: πραγματικότητα ή σενάριο;

Η συζήτηση για την κατάργηση των χαρτονομισμάτων έχει ανοίξει δυνατά τα τελευταία χρόνια. Οι ψηφιακές συναλλαγές 🖥️, τα κρυπτονομίσματα 🪙 και τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDC) δείχνουν ότι ο κόσμος βαδίζει σε μια νέα εποχή. Όμως, τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητα, τη μαύρη αγορά και τις φοροαπαλλαγές;

📉 Τι θα αλλάξει στην παραοικονομία;

Η λογική λέει ότι χωρίς χαρτονομίσματα θα μειωθούν οι «μαύρες» συναλλαγές. Πράγματι, θα είναι πιο δύσκολο να πληρώνεται κάποιος «στο χέρι» χωρίς απόδειξη. Όμως:

• Η μαύρη εργασία δεν θα εξαφανιστεί, απλώς θα προσαρμοστεί. Μπορεί να γίνεται με κρυπτονομίσματα, ξένο συνάλλαγμα ή ανταλλαγή υπηρεσιών.
• Η μαύρη αγορά θα στραφεί σε εναλλακτικές λύσεις (bitcoin, χρυσό, vouchers).
• Η παραοικονομία σε μεγάλη κλίμακα θα συνεχίσει μέσω offshore, εικονικών εταιρειών και υπερτιμολογήσεων.

👉 Συμπέρασμα: θα περιοριστεί η «μικρή» φοροδιαφυγή (π.χ. ένας υδραυλικός χωρίς απόδειξη), αλλά η παραοικονομία δεν θα εξαφανιστεί.

🏦 Φοροαπαλλαγές και κίνητρα

Οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι η μετάβαση χρειάζεται «καρότο» και «μαστίγιο». Έτσι:

• Στην Ελλάδα ήδη ισχύει ότι το 30% του εισοδήματος πρέπει να καλύπτεται με ηλεκτρονικές δαπάνες 💳.
• Σε κάποιες υπηρεσίες (π.χ. γιατροί, τεχνίτες) υπάρχει έξτρα φοροαπαλλαγή όταν η πληρωμή γίνεται ψηφιακά.
• Οργανώνονται φορολοταρίες με έπαθλα για όσους χρησιμοποιούν κάρτες.
• Σε μελλοντικά σενάρια, το κράτος μπορεί να προσφέρει μειωμένο ΦΠΑ αν η πληρωμή γίνεται με ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας.

⚠️ Ωστόσο, αυτή η λογική κρύβει κινδύνους: μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικό έλεγχο των συναλλαγών και σε περιορισμό της προσωπικής ελευθερίας.

🔮 Το πιο πιθανό σενάριο

Η πλήρης κατάργηση των χαρτονομισμάτων δύσκολα θα έρθει άμεσα. Πιο ρεαλιστικό είναι:

• Να περιορίζεται σταδιακά η χρήση μετρητών.
• Να εφαρμόζονται όρια στις συναλλαγές με χαρτονομίσματα (όπως ήδη ισχύει στην Ελλάδα με το όριο των 500€).
• Να προωθούνται φοροαπαλλαγές και επιβραβεύσεις για όσους κινούνται ψηφιακά.

⚖️ Τελικό συμπέρασμα

Η μετάβαση σε έναν κόσμο χωρίς χαρτονομίσματα δεν είναι απλώς τεχνολογική αλλαγή, αλλά βαθιά κοινωνική και πολιτική επιλογή.

• 👍 Από τη μία, υπόσχεται διαφάνεια και μείωση της μικροπαραοικονομίας.
• 👎 Από την άλλη, εγείρει ζητήματα ελευθερίας, απορρήτου και κοινωνικής ανισότητας.

Το μέλλον πιθανόν θα είναι υβριδικό: λιγότερα χαρτονομίσματα, περισσότερα ψηφιακά μέσα, αλλά όχι πλήρης εξαφάνιση του φυσικού χρήματος — τουλάχιστον για τις επόμενες δεκαετίες.