Αφιέρωμα στον Αζίζ Νεσίν – Σαν σήμερα, έφυγε η φωνή που δεν σώπασε ποτέ

Σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1995, έφυγε από τη ζωή ο Αζίζ Νεσίν, ο Τούρκος λογοτέχνης, σατιρικός, διανοούμενος και ακούραστος μαχητής της ελευθερίας του λόγου και της δικαιοσύνης. Ο Νεσίν δεν υπήρξε απλώς συγγραφέας· υπήρξε συνείδηση. Η πένα του ήταν κοφτερή όσο και ηθική, γεμάτη ειρωνεία, αλλά ποτέ χωρίς αγάπη για τον άνθρωπο.

Γεννημένος το 1915 στην Κωνσταντινούπολη, υπηρέτησε ως αξιωματικός, πριν στραφεί στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Το έργο του –χιλιάδες άρθρα, διηγήματα, μυθιστορήματα και ποιήματα– έβαλε στο στόχαστρο την υποκρισία, τη θρησκοληψία, τη διαφθορά, την κοινωνική αδικία. Για τον λόγο αυτό φυλακίστηκε επανειλημμένως, λογοκρίθηκε, κυνηγήθηκε.

Δεν σταμάτησε ποτέ να μιλά. Ακόμη και όταν έγινε στόχος φανατικών ισλαμιστών στο φρικτό πογκρόμ του ξενοδοχείου Ματζίλα στο Σεβάστειο, το 1993, όπου κάηκαν ζωντανοί 35 άνθρωποι σε μια από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας, εκείνος επέζησε και συνέχισε. Μέχρι που η καρδιά του λύγισε δυο χρόνια μετά, αλλά όχι η φωνή του.

Η κληρονομιά του Νεσίν ζει όχι μόνο στα βιβλία του, αλλά και στο Ίδρυμα Νεσίν που ίδρυσε για να μορφώνει τα φτωχά παιδιά της Τουρκίας. Γιατί ήξερε καλά πως μόνον η Παιδεία απελευθερώνει.

Κλείνουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα με ένα από τα πιο συγκλονιστικά του ποιήματα – ένα ποίημα-κραυγή ενάντια στη σιωπή που σκοτώνει:

---

Σώπασε
του Αζίζ Νεσίν

Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή,
κόψ’ τη φωνή σου, σώπασε επιτέλους,
αν μιλήσεις, αν πεις,
οι λέξεις θα γίνουν καρφιά,
θα σου ματώσουν το στόμα.

Σώπα, μη γελάς, είναι ντροπή,
σε ποιους γελάς;
Δεν βλέπεις; Οι άλλοι κλαίνε…
κι εσύ γελάς,
θα σε πουν αλλόφρονα.

Σώπα, μη διαμαρτύρεσαι,
μην πονάς,
κάνε υπομονή, συνηθίζεται ο πόνος.
Σώπα, μη θυμώνεις,
μη βρίζεις, μη φωνάζεις.
Θα σε πουν φανατικό,
επαναστάτη, επικίνδυνο.

Σώπα, μη σκέφτεσαι,
είναι αχρείαστο,
μην ψάχνεις,
είναι μάταιο.
Μη λες,
μην έχεις άποψη.
Σώπα λοιπόν.

Σώπα, κι άσε άλλους να μιλούν,
για σένα, χωρίς εσένα.
Άσε άλλους να ζουν,
για σένα, χωρίς εσένα.

Σώπα. Μην ελπίζεις.
Μην προσμένεις.
Μην πιστεύεις.
Μην αγαπάς.
Μην ζεις.

Σώπα, μη ζεις, για να μην πεθάνεις…