🚆 Σιδηρόδρομοι στην Ελλάδα: Θα φτιαχτούν ποτέ ή θα μείνουν αιώνιο έργο υπό κατασκευή;

Μετά από κάθε σιδηροδρομικό ατύχημα – όπως το χθεσινό στην Πάτρα, όπου προαστιακός συγκρούστηκε με ΙΧ σε αφύλακτη διάβαση – επανέρχεται η ίδια, γνώριμη ερώτηση: Θα λειτουργήσει ποτέ σωστά ο σιδηρόδρομος στην Ελλάδα; Και κυρίως, μπορεί κανείς να εμπιστευτεί ένα σύστημα που, δεκαετίες τώρα, υπόσχεται αλλά δεν παραδίδει;

🏚 Η κληρονομιά της απαξίωσης

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου το δίκτυο τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης — τεχνολογία που θεωρείται βασική για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων — δεν έχει ολοκληρωθεί. Το έργο είχε εξαγγελθεί από το 2000, προκηρυχθεί το 2007, και ακόμα σήμερα βρίσκεται σε φάση εγκατάστασης.

Το δυστύχημα των Τεμπών το 2023 ανέδειξε με τραγικό τρόπο τις παθογένειες: εγκαταλελειμμένα έργα, έλλειψη λογοδοσίας, χειροκίνητη διαχείριση της κυκλοφορίας και μηδενική εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκομένων υπηρεσιών.

🔧 Πού βρισκόμαστε σήμερα

Μετά την εθνική τραγωδία, η πολιτεία φαίνεται να ενεργοποιείται. Ο Υπουργός Υποδομών έχει δεσμευτεί ότι το σύστημα ETCS (European Train Control System) θα είναι πλήρως λειτουργικό στον άξονα Αθήνα–Θεσσαλονίκη έως τον Σεπτέμβριο του 2025. Στόχος είναι να επιτρέπεται ο ψηφιακός εντοπισμός κάθε συρμού και να υπάρχει αυτόματη πέδηση σε περίπτωση κινδύνου.

Επιπλέον, η συνεργασία με τη Deutsche Bahn και η εισαγωγή 23 νέων τρένων έως το 2027 δημιουργούν την αίσθηση ότι μπαίνει επιτέλους μια πιο σοβαρή τεχνοκρατική προσέγγιση.

❗ Γιατί, όμως, υπάρχει σκεπτικισμός;

Οι εξαγγελίες δεν είναι κάτι καινούριο. Από τη δεκαετία του '90, κάθε κυβέρνηση υπόσχεται "σιδηρόδρομο ευρωπαϊκών προδιαγραφών". Στην πράξη όμως:

• 💸 Χρήματα χάνονται: Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκής χρηματοδότησης επιστράφηκαν λόγω κακοδιαχείρισης.

• ⚖️ Οι υπεύθυνοι δεν τιμωρούνται: Ακόμη και για τραγωδίες όπως αυτή των Τεμπών, οι ποινικές ευθύνες καταλήγουν να μοιράζονται αόριστα σε "συλλογικά λάθη".

• 🗂 Η γραφειοκρατία μπλοκάρει την πρόοδο: Η σύγκρουση αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, Hellenic Train και Ρυθμιστικής Αρχής επιβραδύνει κάθε μεταρρύθμιση.

⏳ Πότε (και αν) θα φτιαχτεί το σύστημα;

Η ρεαλιστική απάντηση είναι: Ναι, οι βασικές γραμμές θα εκσυγχρονιστούν, αλλά αργά, τμηματικά και άνισα.

Περιοχή	Προβλεπόμενη βελτίωση	Εκτίμηση
Αθήνα–Θεσσαλονίκη	ETCS, σηματοδότηση, νέα τρένα	Έως το 2026
Αθήνα–Πάτρα	Ημιτελές, προβλήματα στις διαβάσεις	Μετά το 2028
Περιφερειακές γραμμές	Στασιμότητα ή πλήρης εγκατάλειψη	Άγνωστο

Ακόμη και αν οι κύριοι άξονες φτιαχτούν, τα προβλήματα στις ισόπεδες διαβάσεις – όπως αυτή στην Πάτρα – θα παραμείνουν θανάσιμος κίνδυνος, εφόσον δεν υπάρξει συντονισμένη αστυνόμευση και τεχνική θωράκιση.

🧠 Η ουσία δεν είναι τεχνική – είναι πολιτική

Ο σιδηρόδρομος δεν είναι απλώς θέμα υποδομών, αλλά δείκτης πολιτικής σοβαρότητας. Όσο η χώρα λειτουργεί χωρίς σταθερό θεσμικό πλαίσιο, με υπηρεσίες που αλλάζουν χέρια και αρμοδιότητες κάθε λίγα χρόνια, και χωρίς πραγματική λογοδοσία, ο εκσυγχρονισμός θα είναι ημιτελής.

Η Ευρώπη μπορεί να παρέχει τεχνογνωσία και χρήματα. Αυτό που δεν μπορεί να μεταφέρει είναι πολιτική βούληση, διαφάνεια και συνέπεια.

🧷 Τελική σκέψη

Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει ασφαλές και σύγχρονο σιδηρόδρομο. Το ερώτημα δεν είναι αν έχει τα μέσα — αλλά αν έχει την ηθική και πολιτική ωριμότητα να το υλοποιήσει.

Μέχρι τότε, κάθε φορά που ακούμε για άλλο ένα "μικρό" ατύχημα, όπως αυτό στην Πάτρα, θυμόμαστε πως οι υποσχέσεις δεν σώζουν ζωές. Τα έργα — και η ευθύνη — το κάνουν.